رژیم می گیرید که لاغر شوید و با این کار می خواهید اندام متناسب تری داشته باشید و سلامت تان را هم حفظ کنید، اما چند روز یا چند هفته که از شروع برنامه رژیم غذایی می گذرد، موها یکی یکی شروع می کند به ریختن. اگر به وضع قبلی بازگردید، سعی و تلاش تان در این مدت بیهوده بوده است و اگر کاری به کار ریزش موها نداشته باشید هم مشکل دیگری برای خودتان درست خواهید کرد.

پس چاره ای ندارید غیر از تغییر رژیم غذایی و اصلاح آن؛ طوری که هم وزن تان کاهش یابد و هم سلامت موهای تان از بین نرود. البته اگر فکر می کنید رژیم لاغری لزوما همراه با ریزش مو است، باید بدانید رژیم علمی و مناسب چنین عوارضی ایجاد نخواهد کرد.

موهای سالم با رژیم غذایی مناسب

اگر می خواهید موهایی سالم، شاداب و زیبا داشته باشید، باید به نوع غذاهای مصرفی توجه کنید زیرا به گفته دکتر میترا زراتی، برای داشتن موهای سالم و زیبا و همچنین برای این که فولیکول های مو محکم تر باشد و بیش از حد طبیعی نریزد، باید از مواد مغذی لازم برای مو استفاده کرد.

کدام یک از مواد غذایی برای حفظ سلامت موها ضروری است؟ این اولین و مهم ترین سوالی است که در این زمینه مطرح می شود و دکتر زراتی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت وگو با جام جم به آن چنین پاسخ می دهد: پروتئین هایی که به وسیله گوشت، حبوبات، لبنیات و تخم مرغ وارد بدن می شود، می تواند موجب تقویت فولیکول های مو شده، از ضعیف شدن و ریزش موها پیشگیری کند.

علاوه بر پروتئین ها مواد مغذی دیگری هم برای موها وجود دارد که آهن یکی از آنهاست و به گفته دکتر زراتی، نقش بسیار مهمی در خون رسانی و اکسیژن رسانی بهتر به فولیکول های مو و در نتیجه کاهش ریزش موها ایفا می کند بنابراین اگر آهن به اندازه کافی در رژیم غذایی شخصی وجود نداشته باشد، با پایین آمدن میزان هموگلوبین خون، اکسیژنی که به فولیکول های مو می رسد نیز کاهش پیدا می کند و در نتیجه فرد با ریزش مو روبه رو خواهد شد.

این متخصص تغذیه خاطرنشان می سازد: کسانی که در رژیم روزانه شان به میزان کافی پروتئین دریافت نمی کنند، موهایشان نازک می شود و بتدریج می ریزد بنابراین مصرف مواد حاوی پروتئین نه تنها در قدرت فولیکول های مو تاثیرگذار است که در ساختار بهتر موها و بهبود رنگ و شفافیت ساقه مو هم نقش دارد.

وی با اشاره به اهمیت مواد مغذی دیگر مانند روی ادامه می دهد: با توجه به این که روی در تقسیم سلول های فولیکول مو نقش مهمی دارد، اگر به اندازه کافی در رژیم غذایی وجود نداشته باشد، فولیکول های مو هم تقسیم نمی شود و در نتیجه موهایی که ریخته دوباره رشد نمی کند.

در چنین مواقعی طبیعی است موها کم پشت تر شود. علاوه بر این موارد، آنتی اکسیدان هایی مانند بتاکاروتن که در موادی مانند هویج و خرمالو وجود دارد و همین طور ویتامین A می تواند در این زمینه نقش مهمی داشته باشد.

ریزش مو و رژیم های بدون چربی

مصرف چربی ها هم به گفته دکتر زراتی برای داشتن موهای سالم و شاداب ضروری است. پوست سر افرادی که رژیم غذایی روزانه شان حاوی مقدار کافی چربی نیست و به اندازه مورد نیاز چربی مصرف نمی کنند، خشک می شود و همین خشک شدن پوست سر عاملی است برای ریزش موها.

این متخصص تغذیه خاطرنشان می سازد: برای این که موهایی سالم و شاداب داشته باشید، نیازمند دریافت چربی های مفید به وسیله مصرف مواد غذایی گیاهی و تا حدودی حیوانی هستید و به همین دلیل نباید این موضوع را نادیده بگیرید.

رژیم داریم تا رژیم

کسانی که از رژیم لاغری پیروی می کنند، دو دسته هستند؛ گروهی که براساس نظر متخصص تغذیه، رژیم علمی و اساسی را در پیش می گیرند و در مقابل، افرادی که از رژیم های اینترنتی استفاده می کنند یا رژیمی را که از دوستان و آشنایان شنیده اند، ادامه می دهند.

دکتر زراتی می گوید: در رژیم هایی که براساس نظر متخصص طراحی نشده، ممکن است بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز مانند چربی ها و پروتئین ها از برنامه غذایی فرد حذف شود.

به عنوان مثال در رژیم هایی که در آن مصرف کربوهیدرات ها را کنار می گذارند و نان و برنج به هیچ عنوان مصرف نمی شود، باعث کمبود انرژی بدن خواهد شد. در نتیجه سلول های مو که تقسیمشان زیاد است، بیشتر از همه آسیب می بیند و به همین دلیل در رژیم هایی که نان و برنج از آن حذف می شود، اولین عارضه ای که فرد را درگیر خواهد کرد ریزش مو است.رژیم های کم پروتئین که فرد براساس آنها مصرف گوشت را حذف می کند یا تخم مرغ کمتری می خورد و حتی ممکن است مصرف لبنیات را کنار بگذارد، باعث ضعیف شدن فولیکول های مو می شود و در نتیجه فرد با ریزش مو مواجه خواهد شد.

این متخصص تغذیه با اشاره به این موضوع، ادامه می دهد: حتی اگر موها دچار ریزش نشود ساقه های مو اینقدر نازک خواهد شد که خود به خود خرد و کنده می شود.

وی می افزاید: افرادی که برای کاهش وزن رژیم می گیرند ممکن است مصرف برخی مواد غذایی را کنار بگذارند یا مقدار مصرف شان را محدود کنند. چنین شرایطی می تواند آنها را دچار کمبود آهن کند که این موضوع هم عامل مهمی در ریزش مو به حساب می آید.

بنابراین توصیه می شود به مقدار کافی از میوه ها و سبزیجات، کربوهیدرات های نان و برنج و پروتئین حبوبات، لبنیات، گوشت و سفیده تخم مرغ در رژیم غذایی تان استفاده کنید تا سلامت موها حفظ شود.

خیلی از نان هایی که مصرف می کنیم سبوس دار است و همین نان های سبوس دار که حاوی ویتامین های B۵ و B۸ است می تواند به حفظ سلامت و استحکام موها کمک کند بنابراین فردی که رژیم های کم کالری می گیرد و مصرف نان ها را حذف می کند، این ویتامین ها به بدنش نمی رسد و در نتیجه دچار ریزش مو می شود.

وی می گوید: متخصص تغذیه پس از برنامه ریزی و طراحی رژیم، در ادامه مسیر مصرف مکمل های غذایی خاصی را هم توصیه می کند که همگی براساس نیاز فرد در نظر گرفته و تجویز می شود.** خوردن این مواد غذایی مهم است

خیلی از افراد، مواد مغذی برای سلامت موها را انتخاب می کنند و آنها را به پوست سرشان می مالند در صورتی که دکتر زراتی یادآور می شود: مصرف مواد غذایی به طور موضعی چندان تاثیری ندارد. در حقیقت، پوست ما از سه لایه تشکیل شده و به همین دلیل هیچ وقت نمی توان مواد مورد نیاز را روی پوست سر و صورت به طور موضعی استفاده کرد و نتیجه خوبی گرفت.

به گفته این متخصص تغذیه برای این که روند ریزش مو بهبود یابد، حتما این مواد مغذی باید خورده و وارد خون شود تا به سلول های پوست و مو برسد.

در میان انواع بیماری هایی که خیلی از آنها در روزگار ما حتی ساخته دست خودمان است، دیگر بیماری ای مثل سنگ کلیه جدید نیست. حتی جالب است بدانید که فرعون هم به این بیماری مبتلا بوده و یکی از ویژگی های طبیب مشهورش سینوهه توانایی درمان درد سنگ کلیه بوده است. با پیشرفت علم پزشکی، درمان های پیشرفته تری برای این بیماری کشف و ابداع شده که سنگ کلیه را جزو بیماری های ساده دنیا کرده است. اما هنوز هم درد سنگ کلیه اگر نگوییم طاقت فرساترین، دست کم یکی از وحشتناک ترین دردهایی است که تاکنون بدن انسان تحمل کرده است.

سنگ کلیه می تواند بدون علامت باشد تا زمانی که کلیه را از کار بیندازد. یعنی ممکن است کلیه سنگ بسازد، علائم هم ندهد و کسی هم متوجه نشود و در نهایت روزی کلیه را نارسا کند. اما یکی از مهم ترین علائم سنگ کلیه، درد است. این درد معمولا شب ها شروع می شود و فرد را از خواب بیدار می کند. در واقع درد سنگ کلیه شدید و غیرقابل تحمل است. خانم هایی که تجربه زایمان داشته اند و بیمار سنگ کلیه هم هستند، می گویند؛ درد زایمان قابل مقایسه با درد سنگ کلیه نیست. چون این بیماران هنگام درد خیلی زجر می کشند.

با این اوصاف دکتر وحید نجاران، متخصص ارولوژی، فوق تخصص اندویورولوژی، فلوشیپ لاپاراسکوپی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با «جام جم» در مورد سنگ های کلیوی این طور توضیح می دهد: سنگ های کلیوی در مردها نزدیک به دو برابر زن هاست که البته ژنتیک هم در بروز آنها تاثیر دارد. به طوری که کسانی که سابقه سنگ دارند، سنگ سازی در خانواده آنها در حدود دو برابر بیشتر از بقیه افراد است. یکسری از بیماری های ژنتیکی هم باعث سنگ می شود.

کم آبی، اصلی ترین مقصر تشکیل سنگ

اما سنگ چطور تشکیل می شود؟ به گفته دکتر نجاران، در ادرار هر فرد یکسری املاح به طور طبیعی وجود دارد. وقتی بدن کم آب می شود، این املاح رسوب می کنند و این رسوب ها در واقع همان کریستال های اولیه سنگ است که به مرور که بدن کم آبی اش ادامه پیدا می کند، بزرگ شده و به صورت سنگ کلیه خود را نشان می دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می دهد: یک مثال ساده این است که برای شیرین کردن یک لیوان چای اگر به مقدار بیش از حد در آن شکر بریزید، دیگر هر چقدر هم بزنید شکر اضافی حل نمی شود. در کلیه هم همین است، وقتی املاح به دلیل بیماری خاصی زیاد شود یا بدن کم آب شود، سنگ تشکیل خواهد شد. به گفته این متخصص ارولوژی برخی اوقات هم مهارکننده هایی در درون ادرار است که در صورت بروز بیماری کم می شود، به هر حال همه اینها دلیل تشکیل سنگ است.

خداحافظی با پروتئین حیوانی و نمک

کسانی که برای اولین بار مبتلا به سنگ کلیه می شوند، احتمالش وجود دارد که طی ده یا ۱۵ سال آینده باز هم مبتلا به سنگ کلیه شوند. برای همین باید موارد درمانی و تغذیه ای را رعایت کنند.

دکتر نجاران خاطرنشان می کند: یکسری از بیماری های خاص باعث بروز سنگ کلیه می شود، مانند بیماری های کلیوی، بیماری های گوارشی و سندرم روده کوتاه؛ این بیماری ها باید درمان شود تا سنگ ایجاد نشود. ولی اگر فرد بیماری خاصی نداشته باشد، توصیه می کنیم علاوه بر رعایت رژیم غذایی آب به میزان کافی مصرف کند. به عقیده وی در مواردی که رعایت این دو به طور کامل انجام شود، تا ۶۰ درصد از بروز سنگ کلیه پیشگیری شده و این آمار خوبی است. اما دکتر نجاران به نکته مهم دیگری اشاره کرده و معتقد است: مهم ترین رژیم های غذایی مصرف پروتئین حیوانی است که باید مصرف آن کم شود. همچنین مصرف نمک هم باید کم شود.

باور اشتباه:

لبنیات نخورید

با این حال در ذهن همه این طور نقش بسته که لبنیات و کلسیم امکان این را دارد که در کلیه رسوب کند و سنگ کلیه را پدید آورد، ولی نظر دکتر نجاران چیز دیگری است.

به گفته وی، چون شایع ترین سنگ ها، سنگ های کلسیمی است یک باور اشتباه وجود دارد که مصرف لبنیات باید قطع شود. ولی این به هیچ وجه درست نیست. چون در خیلی مواقع کاهش لبنیات باعث افزایش سنگ سازی می شود و از طرف دیگر پوکی استخوان در این افراد افزایش می یابد که بسیار خطرناک تر از سنگ کلیه است. پس باید لبنیات به طور کامل مصرف شود.

به گفته وی، یک سوال شایع بخصوص در کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند و نیاز به مصرف مکمل کلسیم دارند، این است که این قرص ها را مصرف کنند یا نه؟ توصیه این است که قرص کلسیم را با نوشیدن آب زیاد مصرف کنند.

به عقیده عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، وقتی پزشکان می گویند افزایش مصرف مایعات، خیلی از بیماران می گویند چرا باید مایعات زیاد مصرف کنیم و چقدر مصرف کنیم؟ اما متخصصان تاکید می کنند میزان مایع مصرفی خیلی دقیق نیست و مثلا توصیه ۸ لیوان آب در روز برای کسی که میزان تعرقش خیلی بالاست، ممکن است کافی نباشد. برای همین بهترین توصیه این است کسانی که روزانه زیر ۵/۲ لیتر ادرار دارند، باید حجم مایع مصرفی را بالا ببرند. علامت تشخیصی هم این است که ادرار باید رنگ شفاف و رقیق داشته باشد.

دکتر نجاران تاکید می کند: نوشیدنی مناسب دیگر برای مبتلایان به سنگ کلیه آب لیموناد است. اما مصرف شکلات تلخ، کاکائو، گوجه فرنگی و آجیل هم باعث افزایش سنگ کلیه می شود.

نارسایی کلیه خبر نمی دهد

دستگاه تناسلی نارسایی کلیه

گفت و گو با دکتر محمد افشاریان

یکی از مهم ترین بیماری های کلیوی، نارسایی کلیه است. این بیماری اغلب بی سروصدا بروز کرده و به آرامی پیشرفت می کند و زمانی بیمار دچار علائم آن می شود که دیگر کار از کار گذشته و عملکرد کلیه ها تا حد زیادی مختل شده است. در آستانه هفته حمایت از بیماران کلیوی با محمد افشاریان، جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری و تناسلی گفت و گو کرده ایم تا شرایطی که کلیه از کار افتاده برای بدن ایجاد می کند مورد بررسی قرار داده و نیز ضمن کسب اطلاعات بیشتر، با اقداماتی ساده از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم.

نارسایی کلیه چیست و به چه علت رخ می دهد؟

به کاهش شدید عملکرد کلیه، نارسایی کلیه می گویند. این نارسایی به دو نوع مزمن و حاد تقسیم می شود. اگر کلیه ها به صورت ناگهانی از کار بیفتند، مثلا فردی در اثر تصادف یا حادثه، خون زیادی از دست بدهد، به نارسایی حاد مبتلا می شود. از دست دادن خون، میزان کارکرد خون کلیه را که عضوی پرخون است، به خطر می اندازد و باعث می شود در مدت کوتاهی از کار بیفتد و نارسایی حاد ایجاد شود، اما اگر عملکرد طبیعی کلیه ها بتدریج با اشکال مواجه شود، نارسایی مزمن ایجاد می شود. شایع ترین علت نارسایی مزمن، ابتلا به بیماری دیابت است. بیماری دیابت به رگ های متوسط خون در افراد مبتلا آسیب می رساند و باعث ایجاد نارسایی در عضوهایی مانند کلیه و چشم می شود. پس از آن پرفشاری خون، دومین علت نارسایی مزمن کلیه محسوب می شود. از دیگر بیماری های ایجادکننده این نارسایی، بزرگی پروستات است. این عارضه می تواند جلوی ادرار را بگیرد. چنانچه فردی متوجه بیماری شود، می تواند از ایجاد این نارسایی جلوگیری کند، اما اگر از بیماری اطلاعی نداشته باشد، نارسایی ماندگار خواهد شد. همچنین گاهی یکی از کلیه های بیمار بر اثر عفونت از بین می رود و کلیه دوم او نیز مبتلا به سنگ می شود، اما فرد متوجه بیماری نمی شود و به همین دلیل هر دو کلیه از کار می افتد. گاهی نیز نارسایی کلیه بر اثر بیماری های مادرزادی مانند دو نوع کیست کلیه به وجود می آید. یکی از این نوع کیست ها در سن کودکی و دیگری در بزرگسالی ایجاد و منجر به نارسایی کلیه می شود.

مصرف دارو هم می تواند باعث ایجاد نارسایی کلیه شود؟

مصرف دارو در دو حالت عوارض به همراه دارد؛ نخست آن که باعث نارسایی حاد کلیه می شود. در این حالت ایجاد نفرتیک یا التهاب سلول های بینابینی باعث نارسایی حاد کلیه می شود. این عارضه با مصرف دارو و درمان های نگهدارنده قابل برگشت است. همچنین مصرف برخی داروها در درازمدت باعث می شود کلیه ها کارکرد خود را از دست بدهند و به نارسایی برسند. مشهورترین این داروها، داروهای ضددرد است. بنابراین توصیه می شود از مصرف خودسرانه این داروها جدا خودداری کنید.

آیا این بیماری علامت مشخصی دارد؟

کم خونی از علائم اولیه و شایع نارسایی کلیه است. معمولا این بیماران دچار درد نمی شوند و پس از مراجعه به آزمایشگاه و انجام آزمایش، متوجه بیماری می شوند. اگر فردی متوجه بیماری اش نشود و در موارد شدید به پزشک مراجعه کند، دچار علائم نارسایی مزمن کلیه مانند کاهش وزن، ورم دست و پا، بی اشتهایی، خستگی مفرط و ساطع شدن بوی بددهان خواهد شد. اکثر بیمارانی که مبتلا به نارسایی کلیه هستند، احساس خارش آزاردهنده ای را در بعضی مراحل پیشرفت بیماری تجربه می کنند. خونریزی های کوچک روی پوست یا تیره شدن رنگ ناخن ها و پوست از دیگر علائم دیررس این بیماری است و باید فرد تحت دیالیز قرار بگیرد.

نارسایی کلیه در کودکان با چه علائمی همراه است؟

یکی از مهم ترین علت های شیوع ابتلای کودکان به نارسایی کلیه، عفونت ادراری و برگشت ادرار به کلیه ها(ریفلاکس ادراری) است. این بیماری بین دختران شایع تر از پسران است. در این حالت، ادرار از مثانه به کلیه بازمی گردد. اگر این عامل در کودک شناسایی نشود، کودک به نارسایی کلیه مبتلا خواهد شد. بنابراین اگر بچه ای بیش از یک بار به عفونت ادراری مبتلا شود، باید حتما تحت بررسی قرار گیرد. یکی دیگر از علت های شیوع بیماری، تنگی ابتدا یا انتهای حالب است. این بیماری مادرزادی ممکن است با عوارضی همچون دل درد، دل پیچه، گریه و بی قراری، بی اشتهایی و کاهش وزن همراه باشد.

کنترل قند خون در افراد دیابتی و کنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاری خون، مهم ترین اقدام

برای پیشگیری از ابتلا به نارسایی کلیه است

رژیم غذایی مناسب برای این گروه از افراد چیست؟

افرادی که نارسایی کلیه مزمن دارند، باید از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند. مصرف نمک در این شرایط باید محدود شود و غذاهای کم پروتئین و کم چرب مورد استفاده قرار گیرد. غذای مصرفی این افراد باید بیشتر گیاهی باشد. گفتنی است، در افرادی که نارسایی شدیدکلیه دارند، اختلالات الکترولیتی ایجاد می شود و عملکرد الکترولیت های خونی آنها مختل می شود که منجر به بالا رفتن پتاسیم خون خواهد شد و بسیار خطرناک است. به همین دلیل این افراد باید از خوردن سبزی و میوه حاوی مقدار زیاد پتاسیم مانند موز و سیب زمینی اجتناب کنند.

آیا برای خوردن مایعات در مبتلایان به نارسایی کلیه محدودیتی وجود دارد؟

بیمارانی که نارسایی کلیه شدید دارند، در خوردن مایعات محدودیت دارند، اما افرادی که در مرحله اول بیماری قرار دارند، محدودیتی ندارند.

این بیماری چگونه درمان می شود؟

مهم ترین اقدام برای درمان بیماری، برطرف کردن عامل بیماری مثلا دیابت و فشارخون است تا باقیمانده بافت سالم کلیه حفظ شود و کلیه ها بتوانند کار خود را بخوبی انجام دهند. در مراحل اولیه نارسایی کلیه ممکن است به روش های مصنوعی تصفیه خون مانند دیالیز نیازی نباشد و بیمار با مصرف دارو بیماری اش را کنترل کند، اما اگر نارسایی کلیه در مراحل پیشرفته باشد، کلیه قادر نخواهد بود عمل تصفیه خون را بخوبی انجام دهد و سموم را از بدن خارج کند. بنابراین افراد مبتلا باید با روش مصنوعی دیالیز و در نهایت، پیوند کلیه درمان شوند. افراد بسته به شدت بیماری، هفته ای دو تا سه مرتبه دیالیز صفاقی یا خونی می شوند. برای انجام پیوند هم باید گیرنده ای از بستگان یا اهداکنندگان یا فردی که دچار مرگ مغزی شده، وجود داشته باشد که با کلیه بیمار سازگار باشد. همچنین بهترین زمان برای انجام پیوند کلیه، هنگامی است که بیمار به حد دیالیز رسیده و چند ماهی دیالیز کرده باشد، چون انجام عمل دیالیز احتمال پیوند را بالا می برد.

با این وصف، نارسایی کلیه با مصرف دارو درمان نمی شود.

چنانچه نارسایی حاد باشد با رفع عامل نارسایی برطرف می شود، اما اگر مزمن باشد، با مصرف دارو از بین نمی رود. داروهای نگهدارنده کمک می کند بیمار به زندگی ادامه دهد، اما نارسایی باقی خواهد ماند.

آیا پیوند کلیه در هر سنی امکان پذیر است؟

پیوند کلیه محدودیت هایی دارد و در هر سنی انجام نمی شود. این عمل برای افراد مسن بیش از ۶۰ سال و کودکان زیر ۱۰ سال نتایج خوبی ندارد.

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری چه توصیه ای دارید؟

کنترل قند خون در افراد دیابتی و کنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاری خون، مهم ترین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به نارسایی کلیه است. بنابراین اگر مبتلا به فشارخون یا قند خون هستید، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین سنگ ها و عفونت های ادراری را جدی بگیرید. اگر کلیه شما سنگ ساز است یا سابقه بیماری مادرزادی دارید، با در نظر گرفتن یک شیوه زندگی درست و همچنین به کار بردن رژیم مناسب غذایی، از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.